Το σημερινό θέμα δεν είναι πολύ γνωστό στο ευρύτερο κοινό κι αυτό γιατί έχει να κάνει με μία ιστορική περίοδο κι έναν λαό που για δεκαετίες κανείς δεν ήθελε να ασχοληθεί έστω με τα όσα αν μη τι άλλο ενδιαφέροντα διαδραματίστηκαν εκεί. Μιλάμε φυσικά για την Γερμανία του Γ' Ράιχ και παρότι δεν συνηθίζεται, σήμερα δεν θα μιλήσουμε για όπλα, καταστροφές και πόλεμο αλλά για κάτι πολύ πιο αναγκαίο και πολύ πιο πρακτικό. Θα μιλήσουμε για το φαγητό. Κι επειδή ξέρω ότι οι περισσότεροι περιμένετε να διαβάσετε τα γνωστά σχετικά με την πείνα, τις στερήσεις και την δυστυχία, να σας προλάβω γιατί κάθε άλλο παρά πείνα θα σας περιγράψω! Στην ουσία θα δούμε γιατί και με ποιους τρόπους ένα κράτος διαχειρίστηκε σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, μια τεράστια επισιτιστική κρίση, ώστε να αντλήσουμε τυχόν διδάγματα και για τους δικούς μας καιρούς. Εξάλλου τι είπαμε; Έκτακτη ανάγκη και επισιτιστική κρίση. Σας θυμίζουν τίποτα αυτά τα δύο;
Πρώτα-πρώτα να σας πω ότι το ναζιστικό καθεστώς από την αρχή της διακυβέρνησής του έδωσε τεράστια σημασία στον έλεγχο του φαγητού των Γερμανών. Και δεν το έκανε απλά με προτροπές και ευχολόγια αλλά με πολύ πρακτικούς τρόπους αυστηρού ελέγχου του τι καλλιεργείται στα χωράφια και τι καταναλώνει ο απλός λαός. Ο σκοπός ήταν ένας και ο κόσμος πολύ καλά ενημερωμένος γύρω από αυτόν. Ήταν η αυτονομία και η οικονομική αυτάρκεια της Γερμανίας, για να μην επαναληφθούν ποτέ οι δραματικές ελλείψεις στην τροφή που παρατηρήθηκαν κατά την διάρκεια και μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι σοδειές πατάτας απέτυχαν και οι ναυτικοί αποκλεισμοί των εχθρών διέκοψαν την πρόσβαση στις εισαγωγές, οι οποίες τότε αντιπροσώπευαν το ένα τρίτο των τροφίμων της χώρας! Ταυτόχρονα όμως έπρεπε να προετοιμαστεί κι ένας πόλεμος, ο οποίος απαιτούσε ένα πολύ γρήγορο επανεξολπισμό της χώρας, ο οποίος με την σειρά του είχε ανάγκη από μεταφορά σημαντικού ποσοστού του εργατικού δυναμικού από τις καλλιέργειες προς την βιομηχανία για την κατασκευή στρατιωτικού υλικού αλλά και για να επανδρώσει τον ίδιο τον στρατό. Ταυτόχρονα όμως έπρεπε να δημιουργηθεί κι ένα απόθεμα τροφής καθώς η σχεδιαζόμενη εκστρατεία προς τα ανατολικά θα δέσμευε επιπλέον εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες που θα αποσύρονταν από την παραγωγή και θα κατανάλωναν καθημερινά για να μπορούν να πολεμούν. Με λίγα λόγια, η ναζιστική κυβέρνηση ήθελε να εξαφανίσει τις εισαγωγές, να αυξήσει την αγροτική παραγωγή, να αυξήσει δραματικά και την βιομηχανική παραγωγή, να δημιουργήσει ένα κάποιο απόθεμα και ταυτόχρονα να μειώσει και το αποκλειστικό εργατικό δυναμικό, χωρίς φυσικά να χάσει και την υποστήριξη της εργατικής τάξης, η οποία ήταν και η βάση της εξουσίας του. Από όπου και να το πιάσεις όλο αυτό μοιάζει να είναι μια εξίσωση χωρίς λύση! Εκτός κι αν άλλαζε σημαντικά ένας μόνο παράγοντας. Εάν οι Γερμανοί μείωναν και τροποποιούσαν την πρόσληψη φαγητού. Και για να το πετύχουν αυτό οι κυβερνώντες χρησιμοποίησαν το ισχυρότερό τους όπλο που δεν ήταν ούτε η Βέερμαχτ, ούτε τα Πάνζερ. Ήταν η υποδειγματική τους κρατική προπαγάνδα!
Μια μικρή γεύση είναι αυτή η μικρή ομιλία του Ρούντολφ Ες το 1936. Όπως περιγράφει με θέρμη: "Οι εργατικές κι αποτελεσματικές νοικοκυρές γνωρίζουν τι πρέπει να πράξουν στην υπηρεσία της μεγάλης γερμανικής οικογένειας, εάν πρέπει να ξεπεράσουν τις προσωρινές, μικρές ελλείψεις. Απλώς να κάνουν τα ψώνια τους σύμφωνα με το συμφέρον του γερμανικού έθνους. Δεν προσπαθούν να αγοράσουν προιόντα που είναι σε έλειψη εκείνη την στιγμή αλλά αντίθετα αγοράζουν προιόντα που είναι διαθέσιμα σε αφθονία και τα μαγειρεύουν με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ευπαρουσίαστα και να έχουν πραγματικά καλή γεύση για τους συζύγους και τα παιδιά τους. Καμία καλή Γερμανίδα νοικοκυρά δεν λυπάται τόσο για το ένα τέταρτο του κιλού χοιρινού κρέατος που κατά καιρούς δεν μπορεί να προμηθευτεί." Αυτή η δήλωση και οι πολλές παρόμοιες, δεν ήταν μια αποσπασματική στιγμή μιας ομιλίας του υπαρχηγού του Ναζιστικού Κόμματος. Ήταν ένα μόνο κομμάτι από την καλοσχεδιασμένη εκστρατεία να παρουσιαστεί η συντριπτική μεταμόρφωση στις διατροφικές συνήθειες των Γερμανών, ως πατριωτικό καθήκον.
Στο πλαίσιο αυτό το καθεστώς το 1934 δημιούργησε 148 συμβουλευτικά κέντρα υπό την αιγίδα της υπηρεσίας οικιακής οικονομίας (Hauswirtschaft) που επίσης δημιουργήθηκε τότε, στα οποία οι γυναίκες μπορούσαν να ενημερωθούν για τα σωστά τρόφιμα που έπρεπε να χρησιμοποιούν καθώς και να πάρουν συμβουλές λιτών γευμάτων όποτε απαιτούνταν, όπως επίσης και συνταγές για τα υποκατάστατα, τα οποία μάλιστα κυκλοφορούσαν και σε λίστες (προιόντα ersatz), που αντικαθιστούσαν κυρίως τα πιο δημοφιλή εισαγόμενα προιόντα. Όλα αυτά βέβαια ήταν μόνο η αρχή! Οργανισμός αυτός διένειμε επίσης εκατομμύρια φυλλάδια στις πάνω από 2 εκατομμύρια γυναίκες που ήταν ενεργά μέλη του και πολύ συχνά διοργάνωνε προβολές δεκάδων ταινιών και ντοκιμαντέρ που φτιάχνονταν για το θέμα όπως ήταν το ντοκιμαντέρ "τα πάντα για το κουάρκ" και η ταινία "η διατροφή των μωρών". Αν και οι γυναίκες ωστόσο δέχτηκαν τα πυρά του μεγαλύτερου μέρους αυτής της εκστρατείας, και οι άντρες δεν έμειναν στο απυρόβλητο. Το 1939 επιχειρήθηκε η αλλαγή στην προτίμιση των ανδρών κυρίως, που κατανάλωναν και μεγαλύτερες ποσότητες, από το λευκό ψωμί σιταριού που βρισκόταν σε έλειψη, σε μαύρο ψωμί σίκαλης. Κι επειδή σας βλέπω κάπου εκεί να φαντάζεστε τα Ες-Ες να σπάνε τους φούρνους και να δέρνους αρτοποιούς, πρέπει να σας πω ότι το μέσο που χρησιμοποίησε το Ράιχ για να πτύχει αυτόν τον σκοπό, ήταν να τονίζει ότι το μαύρο ψωμί είναι πιο υγιεινό από το λευκό και να υπενθυμίζει διαρκώς ότι ο κάθε Γερμανός έχει υποχρέωση να είναι υγιής ώστε όλο το έθνος να είναι ισχυρό, ονομάζοντάς αυτό το προιόν "πατριωτικό ψωμί". Το αποτέλεσμα; Από τα μόλις 2.420 αρτοποιεία που πωλούσαν αυτό το ψωμί το 1939, η αυξημένη ζήτηση, οδήγησε το 1943 να το πωλούν 27.450 αρτοποιεία.
Παρόλαυτά σε ορισμένες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, το Γ' Ράιχ είχε να αντιμετωπίσει και μερικά προβλήματα. Ένα από αυτά ήταν η παράδοση και συγκεκριμένα το παραδοσιακό γεύμα του "ψητού κρέατος της Κυριακής". Όταν όμως το συμφέρον συγκρούεται με την παράδοση, σε τέτοια καθεστώτα η πιο απλή λύση είναι να δημιουργηθεί μια νέα, συμφέρουσα "παράδοση". Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν, το καθεστώς προώθησε με όλες του τις δυνάμεις το λεγόμενο Eintopf, δηλαδή το γεύμα σε μια κατσαρόλα. Μια Κυριακή κάθε μήνα, οι οικογένειες δεν μαγείρευαν το παραδισιακό ψητό αλλά ένα φαγητό κάτι σαν στιφάδο στο οποίο χρησιμοποιούσαν τα περισσεύματα της εβδομάδας. Έτσι εξοικονομούσαν χρήματα, τα οποία και δώριζαν στην συνέχεια στα λεγόμενα "ταμεία της νίκης" που ήταν κρατικά, φιλανθρωπικά ταμεία. Το πώς αυτή η νέα παράδοση καθιερώθηκε και λάμβανε χώρα τόσο μαζικά, δεν είναι και τόσο δύσκολο να το φανταστεί κανείς! Η τακτική αυτή προβαλόταν διαρκώς ώς "το γεύμα της θυσίας για το έθνος" και όλοι μα όλοι οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, ακόμη και ο ίδιος ο Χίτλερ, απαθανατίζονταν τακτικά σε γιορτές όπου δέσποζε το συγκεκριμένο φαγητό.
Μαζί με αυτές τις πρακτικές όμως, το Ράιχ απολύτως συνειδητά, έτρεχε ταυτόχρονα και μια εκστρατεία δυσφήμισης με πιο επιθετική ρητορική, που στόχευε όσους δεν ακολουθούσαν πιστα την κυβερνητική γραμμή, ώστε να τους απομονώσει από το κοινωνικό σύνολο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δήλωση του Γιόζεφ Γκαίμπελς ότι "Σε εποχές που ο καφές είναι λιγοστός, ένας αξιοπρεπής άνθρωπος πίνει λιγότερο καφέ ή σταματά να πίνει εντελώς." ενώ εξέφρασε και την οργή του "για εκείνους που προσποιούνται ότι η πείνα τους κοιτάζει κατάματα, αν δεν μπορούν να προμηθευτούν σε τακτική βάση σφολιάτα και σαντιγύ."
Όσο ο πόλεμος όμως συνεχιζόταν, οι ελείψεις γίνονταν όλο και εντονότερες. Τότε το καθεστώς έβαλε στο παιχνίδι και τα παιδιά. Τα μέσα ενημέρωσης βομβάρδιζαν συνεχώς τις γιναίκες με προτροπές να πηγαίνουν με τα παιδιά τους στα λεγόμενα "ταξίδια Χάμστερ" προς την γερμανική ύπαιθρο, όπου οι μεν γυναίκες θα αντάλαζαν παλιά αντικείμενα και παιχνίδια με τρόφιμα που εκεί ήταν περισσότερο διαθέσιμα, ενώ τα δε παιδιά θα σύλλεγαν καρπούς και βότανα από τα δάση.
Σε αυτό το σημείο βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε και την καταναγκαστική εργασία στην οποία υποχρεώθηκαν μέχρι το 1941 1,3 εκατομμύρια εργάτες από την Πωλωνία και την Ουκρανία και πάνω από 1 εκατομμύριο Σοβιετικοί και Γάλλοι αιχμάλωτοι πολέμου, οι οποίοι με κακουχίες και βασανισμούς πρόσφεραν ως έναν βαθμό ανακούφιση στους Γερμανούς στα επισιτιστικά αδιέξοδα του καθεστώτος.
Και τώρα πάμε ίσως στο πιο βασικό ερώτημα: Πόσο επιτυχημένες φάνηκαν τελικά αυτές οι τακτικές από το Γ' Ράιχ; Σαφέστατα δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν την αταξική κοινωνία που υπόσχονταν οι αξιωματούχοι τα πρώτα χρόνια, αμφιβάλλω αν το πίστευαν και οι ίδιοι. Κάθε άλλο μάλιστα, έκαναν εντονότερες τις διαφορές μεταξύ πλούσιων και φτωχών, καθώς είχαν δημιουργηθεί εκτενή δίκτυα μαύρης αγοράς όπου με ένα κατάλληλο, πάντα υψηλό αντίτιμο, οι πλουσιότεροι μπορούσαν να βρουν ακόμη και τα πιο δυσεύρετα προιόντα. Αυτό που κατάφερε όμως το Γ' Ράιχ ήταν να θρέψει έστω και με περιορισμένες ποσότητες το σύνολο του Γερμανικού πληθυσμού και να μην επαναληφθούν οι δραματικές σκηνές πείνας του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, σε ένα πόλεμο μάλιστα πολύ πιο καταστροφικό και δαπανηρό. Ένα κατόρθωμα άξιο αναφοράς για την ιστορική μελέτη, δεδομένου ότι άφησε ενεργή και σε σχετικά καλή κατάσταση μια κρίσιμη μαγιά ανθρώπων, που τελικά, με την κατάλληλη φυσικά υποστήριξη των συμμάχων, ανοικοδόμησαν με ταχύτατους ρυθμούς την Γερμανία.
Αυτό που έχει περισσότερη σημασία όμως, είναι να διακρίνουμε και να συγκρίνουμε τον τρόπο που οι κυβερνώντες διαχρονικά μεταχειρίζονται τις ανάγκες των πολιτών, μετατρέποντας πολλές φορές τις κρίσεις, τις έκτακτες ανάγκες και την τροφή σε όπλα, για συμφέροντα που δύσκολα μπορούμε να πούμε ότι ταυτίζονται με τα συμφέροντα των απλών ανθρώπων.
Η απαγόρευση εισαγωγών αφορά τόσο το φυσικό αέριο που φτάνει μέσω αγωγών όσο και το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) από τη Ρωσία. Καθορίστηκαν συγκεκριμένα χρονικά όρια για την κατάργηση διαφόρων συμβολαίων:
Όσον αφορά τον έλεγχο των χρημάτων μας, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε συνηθίσει τις κυβερνήσεις και τις τράπεζες να έχουν το πάνω χέρι. Αλλά με την έλευση κρυπτονομισμάτων όπως το Bitcoin, αυτός ο έλεγχος μετατοπίζεται από τα κεντρικά ιδρύματα στα χέρια των ανθρώπων. Η εφεύρεση του διαδικτύου και η τεχνολογία blockchain κατέστησαν δυνατή τη...
Ένα από τα πολλά θέματα που σχετίζονται με τις διεθνείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, για πολλούς ίσως το σημαντικότερο και ζωτικής σημασία, είναι αυτό της επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας από τα 6 ναυτικά μίλια που είναι σήμερα στα 12. Στον ιδωτικό αλλά και τον δημόσιο λόγο άκουγονται διαφορετικές απόψεις που τείνουν να υπερτονίζουν...
Δυστυχώς κάθε καλοκαίρι η Ελλάδα έρχεται αντιμέτωπη με την ακραία συνθήκη των δασικών πυρκαγιών, με αποτέλεσμα σημαντικό μέρος της να καλύπτεται από άγονες και βραχώδεις εκτάσεις. Συχνά ακούμε να συνδέονται οι πυρκαγιές στα δάση με την ύπαρξη νόμου που επιτρέπει την τοποθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων σε καμένες εκτάσεις και με εμπρηστικές ενέργειες....
Χωρίς καμία αμφιβολία το σχολείο είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην διαμόρφωση της προσωπικότητας και των δεξιοτήτων της νέας γενιάς. Αυτό όμως είναι μόνο ένα μέρος της υπηρεσίας που προσφέρουν τα σχολεία στους νεαρούς πολίτες του κάθε κράτους. Ένα ακόμη σημαντικό έργο με το οποίο τα σχολεία της κάθε χώρας είναι...
Όλοι έχουμε ακούσει για σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ εταιρειών, για προσπάθειες δυσφήμισης μιας εταιρίας προς μια άλλη και γενικά για αντιδεοντολογικούς τρόπους που ορισμένοι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων προσπαθούν να πλουτίσουν. Υπήρξε όμως μια εποχή που η κόντρα αυτή έφτασε σε σημείο να εκτελούνται δημοσίως με ηλεκτροσοκ άνθρωποι και ζώα! Και όχι, δεν...
Μετά τη δημιουργία της μεγάλης μηχανής αναζήτησης Google, ίσως το καλύτερο προϊόν της εταιρείας είναι το Google Maps, ένα εργαλείο μας έχει σώσει πολλές φορές από το να χαθούμε σε άγνωστους προορισμούς και να βασιζόμαστε στις - ενίοτε παραπλανητικές, ας το παραδεχτούμε- οδηγίες περαστικών. Με πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες κάθε μήνα, σίγουρα...
Το μαιευτικό υπερηχογράφημα ή προγεννητικό υπερηχογράφημα σήμερα αποτελεί τυπικό μέρος της προγεννητικής φροντίδας σε πολλές χώρες, καθώς μπορεί να παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την υγεία της μητέρας, το χρόνο και την πρόοδο της εγκυμοσύνης, καθώς και την υγεία και την ανάπτυξη του εμβρύου. Αν και οι υπέρηχοι είναι συνηθισμένοι...
Η καισαρική τομή αποτελεί μέρος της ανθρώπινης κουλτούρας από την αρχαιότητα. Αναφορές στην καισαρική τομή εμφανίζονται στην αρχαία ινδουιστική, αιγυπτιακή, ελληνική και ρωμαϊκή λαογραφία, ενώ υπάρχουν κάποια αρχαία κινέζικα χαρακτικά που απεικονίζουν τη διαδικασία σε φαινομενικά ζωντανές γυναίκες.
