Πώς ανακαλύφθηκε τυχαία το 1818 το “Λιοντάρι της Χαιρώνειας” που κατασκευάστηκε το 318 π.Χ ως ταφικό μνημείο του Ιερού Λόχου Θηβών;

  Στις όχθες της λίμνης Κωπαΐδας (που αποξηράνθηκε τον 19ο αιώνα) και βορειοδυτικά της Θήβας, βρίσκεται η ιστορική πόλη της Χαιρώνειας, όπου σήμερα στέκει θριαμβευτικά το "λιοντάρι της Χαιρώνειας", μαρμάρινο μνημείο ύψους 6 μέτρων. Αν και το λιοντάρι αυτό κατασκευάστηκε το 318 π.Χ ως ταφικό μνημείο του Ιερού Λόχου Θηβών με τα χρόνια θρυμματίστηκε και η σημερινή του λαμπρότητα οφείλεται εν μέρει στην τύχη που έφερε κάποιους Βρετανούς ταξιδιώτες να σκοντάψουν κυριολεκτικά επάνω του. Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή. 

Η Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.X) 

 Η πόλη της Χαιρώνειας ήταν ήδη διάσημη από την αρχαιότητα ως πεδίο πολλών σημαντικών μαχών. Χωρίς αμφιβολία η πιο γνωστή από όλες ήταν η επονομαζόμενη "Μάχη της Χαιρώνειας", η οποία διεξήχθη το 338 π.Χ. μεταξύ των στρατευμάτων του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και ενός συνασπισμού ελληνικών πόλεων-κρατών, με ηγέτιδα τη Θήβα. Αξιομνημόνευτη έκβαση της μάχης ήταν η ήττα και ο ολοκληρωτικός αφανισμός της πιο θανατηφόρας ελίτ ελληνικής δύναμης της εποχής, του Ιερού Λόχου Θηβών, γεγονός που καθιέρωσε τη μακεδονική κυριαρχία στον ελληνικό κόσμο.

Η κατασκευή του "Λέοντος της Χαιρώνειας" 

Ο νικητής Φίλιππος επέτρεψε στους Θηβαίους μετά την ήττα τους να θάψουν τους νεκρούς τους και για να τους αποδώσουν τιμή, περίπου δύο δεκαετίες αργότερα, έστησαν στο σημείο ταφής τους ένα γλυπτό ύψους περίπου 6 μέτρων που παριστάσει ένα μεγαλοπρεπές λιοντάρι. Ο "Λέων της Χαιρώνειας" και ο κοινόχρηστος τάφος περιγράφεται λεπτομερώς ήδη στο έργο του Παυσανία "Ελλάδος Περιήγησις" περίπου τον 2ο αιώνα μ.Χ μαζί με άλλα σπουδαία μνημεία της Αρχαίας Ελλάδας.

  Η τυχαία ανακάλυψη της κεφαλής του λιονταριού το 1818

Ο αρχιτέκτονας George Ledwell Taylor μαζί με τους Edward Cresy, John Sanders και τον ζωγράφο William Purser, βρίσκονταν σε μία εκδρομή στη Χαιρώνεια στις 3 Ιουνίου 1818, όταν ανακάλυψαν κάποια θραύσματα και υποψιάστηκαν πως επρόκειτο για το λιοντάρι που περιγράφεται στο έργο του Παυσανία. Σύμφωνα με τον Taylor: "Το άλογό μου σκόνταψε σε μια πέτρα και κοιτάζοντας πίσω, εντυπωσιάστηκα από την εμφάνιση του γλυπτού. Προσλάβαμε μερικούς αγρότες και δεν φύγαμε από το μέρος μέχρι να ξεθάψουμε το κολοσσιαίο κεφάλι του λιονταριού και μερικά από τα μέλη του. Από τη μύτη μέχρι την κορυφή του κεφαλιού ήταν τέσσερα πόδια έξι ίντσες. Ένα μέρος ενός από τα μπροστινά πόδια δύο πόδια δύο ίντσες".

Ο Taylor και οι συνάδελφοί του προσπαθήσουν να πάρουν τα θραύσματα που βρήκαν για το Βρετανικό Μουσείο, και έτσι το 1820 τα μέλη εξετάστηκαν από ειδικούς, οι οποίοι εκπόνησαν μελέτη για τη σωστή αποκατάσταση του μνημείου. Αν και η Ελλάδα έλαβε πολυάριθμες προσφορές τόσο από το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και από τη Γερμανία για τη χρηματοδότηση της αποκατάστασης, όλες απορρίφθηκαν. Έτσι, μετά την συγκρότηση ελεύθερου ελληνικού κράτους ξεκίνησαν οι προσπάθειες αναστήλωσης του λέοντος. Στις ανασκαφές που ξεκίνησαν στο σημείο το 1879 βρέθηκε η αρχική βάση του λιονταριού και αποκαλύφθηκε ότι αυτό αρχικά βρισκόταν στην άκρη ενός περίβολου.

Η ανακάλυψη του τάφου και η αναστήλωση του λέοντος

Θα έπρεπε να περιμένουμε έναν ακόμη χρόνο, μέχρι το 1880, για να πραγματοποιηθούν βαθύτερες ανασκαφές που αποκάλυψαν την παρουσία ανθρώπινων λειψάνων και επέτρεψαν στον Έφορο Π. Σταματάκη να βρει ολόκληρο τον ομαδικό τάφο. Αν και σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία ο Ιερός λόχος Θηβών αποτελούταν από 300 μέλη, στον τάφο βρέθηξαν μόνο 254 σκελετοί αλλά και αποτεφρωμένα λείψανα απροσδιόριστου αριθμού, τα οποία όμως φαίνεται να θάφτηκαν αργότερα.

Τελικά η αναστήλωση του λιονταριού ολοκληρώθηκε το 1904, όταν o γλύπτης Λάζαρος Σώχος χρησιμοποίησε τα αρχαία θραύσματα τοποθετώντας τα σε έναν ατσάλινο σκελετό και γέμισε τα χαμένα κομμάτια με γκρίζο λίθο Λιβαδειάς.  

  Σήμερα ο Λέων της Χαιρώνειας στέκεται καθιστός στα πίσω του πόδια σε μία μαρμάρινη βάση ύψους 3 μέτρων δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας. Η έκφραση του λιονταριού είναι σοβαρή, σχεδόν λυπημένη, αλλά ταυτόχρονα περήφανη. Αποτελεί σύμβολο της πόλης αλλά και του ηρωισμού των πεσόντων στρατιωτών της Θήβας. 

Διαβάστε περισσότερα: