Μπορεί εν έτει 2022 ο άνθωπος να έχει καταφέρει να φωτογραφίσει μία μαύρη τρύπα 55 εκατομύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη μας κι όμως περισσότερο από το 80% του βυθού της θάλασσας του πλανήτη μας παραμένει ανεξερεύνητο και άγνωστο. Από την εποχή των Φαραώ και την Αρχαία Ελλάδα, η ανθρωπότητα γοητευόταν από τον μυστηριώδη κόσμο του βυθού, έχοντας σημειώσει ανά τους αιώνες σημαντικά εξερευνητικά ταξίδια και ανακαλύψεις που φώτισαν τις γνώσεις μας για τη σχέση των ωκεανών και της Γης.
Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι πρώτες υποβύχιες εξερευνήσεις ξεκίνησαν περίπου το 4500 π.Χ, από αρχαίους πολιτισμούς όπως οι αρχαίοι Έλληνες και οι Κινέζοι, οι οποίοι είχαν ανακαλύψει τον πλούτο της θάλασσας σε τροφή και υλικά (κοράλλια, μαργαριτάρια) χρήσιμα για το εμπόριό τους. Συγκεκριμένα στα γραπτά του Ομήρου και του Πλάτωνα αναφέρονται η ύπαρξη δυτών και η χρήση των σπόγγων για το λουτρό. Ακόμη, στις πυραμίδες της αρχαίας Αιγύπτου, έχουν βρεθεί στολίδια με μαργαριτάρια. Τόσο οι σπόγγοι όσο και τα μαργαριτάρια απαιτούν την αποκόλλησή τους με ανθρώπινο χέρι από τον πυθμένα της θάλασσας και έτσι μαρτυρούν μία αρκετά εξελιγμένη μέθοδο κατάδυσης για την εποχή, αν και η ελεύθερη κατάδυσή ήταν η μόνη επιλογή.
Η σπογγαλιεία στο νησί της Καλύμνου θεωρείται το αρχαιότερο επάγγελμα. Σύμφωνα με τις καταγραφές χρησιμοποιούνταν ειδικά κυλινδρικά αντικείμενα με γυάλινο πυθμένα τα οποία τοποθετούνταν μέσα στο νερό για να εντοπίσουν τους σπόγγους. Όταν εντοπιζόταν ένα σφουγγάρι, ο σπογγαλιευς βουτούσε γυμνός, κρατώντας μία επίπεδη πέτρα 15 κιλών για να καταδυθεί γρήγορα. Το βάθος της κατάδυσης εξαρτώταν από τη δύναμη των πνευμόνων του αλλά συνήθως έφτανε σε βάθος 30 μέτρων.
Η νόσος των δυτών και οι λιποθυμίες που επέφερε η ελεύθερη κατάδυση σε μεγάλο βάθος προκαλούσαν από την αρχαιότητα των άνθρωπο να επινοήσει διάφορα τεχνάσματα για να αναπνέει κάτω από το νερό. Υπάρχουν καταγραφές για τη χρήση καλαμιών που επέτρεπαν την παραμονή κάτω από το νερό για πολεμικούς σκοπούς ή για την ανάσυρση αντικειμένων από ναυάγια, όπλων, πυρομαχικών, ακόμη και θησαυρών. Ο Ηρόδοτος αναφέρεται στον δύτη Σκύλλη, τον οποίο απέστειλε ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης τον 5ο αιώνα π.Χ να ανασύρει έναν βυθισμένο θησαυρό. Αρκετά αργότερα, τον 16ο-17ο αιώνα μ.Χ κατασκευάστηκαν οι πρώτοι "καταδυτικοί κώδωνες", ειδικά σχεδιασμένοι θάλαμοι που μπορούσαν να καταδύονται σε όρθια θέση, παγιδεύοντας μέσα τον αέρα και χρησιμοποιούνταν για ναυαγοσωστικούς σκοπούς.
Το ερευνητικό σκάφος Challenger
Παρά το γεγονός ότι οι πρώτες υποβρύχιες εξορμήσεις είχε ξεκινήσει το 4500 π.Χ για βιοποριστικούς, εμπορικούς ή και πολεμικούς σκοπούς, η πρώτη οργανωμένη εξερεύνηση με σκοπό την έρευνα του βυθού έγινε το 1872-1876 από το ερευνητικό σκάφος Challenger και την καθοδήγηση του Charles Wyville Thomson, φυσικού ιστορικού και θαλάσσιου ζωολόγου. Ιστορικά θεωρείται η πρώτη ωκεανογραφική εξερεύνηση με σημαντικότερα ευρήματα τον προσδιορισμό της θερμοκρασίας των ωκεανών, την συσχέτιση του βάθους και των υπόγειων ρευμάτων αλλά και την χημική ανάλυση του θαλάσσιου νερού. Στο ταξίδι ορόσημο του Challenger γύρω από την υδρόγειο πραγματοποιήθηκαν 492 βυθομετρήσεις και ανακαλύφθηκαν περίπου 4700 νέα είδη θαλάσσιας ζωής.
Jacques-Yves Cousteau- ο πατέρας της θαλάσσιας έρευνας
Εάν και το Challenger έχει μείνει στην ιστορία ως ο στηλοβάτης της επιστήμης της ωκεανογραφίας, "ο πατέρας της σύγχρονης θαλάσσιας έρευνας" θεωρείται ο Ζακ Κουστώ, ο οποίος το 1943 κατασκεύασε την πρώτη ολοκληρωμένη αυτόνομη στολή κατάδυσης. Το 1952 μετέτρεψε ένα ναρκαλιευτικό σκάφος, την "Καλυψώ" σε εξερευνητικό και ξεκίνησε ένα ταξίδι σε όλες τις θάλασσες και τους ωκεανούς του κόσμου καταγράφοντας τα ευρήματα με την κάμερά του. Δημιούργησε ντοκιμαντέρ και ταινίες και διεύρυνε όσο κανείς άλλος τις γνώσεις μας για τον μυστηριώδη βυθό.
Από τα κοράλλια, τα μαργαριτάρια και τους σπόγγους που ανέπτυξαν εμπορικά ολόκληρες περιοχές έως την ανακάλυψη θαλάσσιων ειδών σε βάθη που θεωρούταν αδύνατο να υπάρχουν, η ανθρωπότητα συνεχίζει κάθε μέρα να ανακαλύπτει νέα χαρακτηριστικά και πλάσματα του βυθού που αποτελούν ενδείξεις για το παρελθόν μας και μπορούν να βελτιώσουν την κατανόησή μας για τον πλανήτη και τις αλλαγές που συμβαίνουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο ωκεανός κρύβει ακόμη πολλά μυστικά και πολύτιμες γνώσεις.
Με αφορμή το πρόσφατο τραγικό περιστατικό με την σύγκρουση των δύο τρένων στην χώρα μας, το διαδίκτυο και τα σόσιαλ μίντια πλημμύρησαν κυριολεκτικά με δημοσιεύματα που ανέφεραν την καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο για ελλιπή μέτρα ασφάλειας στο σιδηροδρομικό δίκτυο. Βλέποντας όλα αυτά τα δημοσιεύματα λοιπόν, είναι μια καλή στιγμή...
Ο Κολοσσός της Ρόδου ήταν ένα γιγάντιο χάλκινο άγαλμα ύψους 33 μέτρων του θεού Ήλιου, το οποίο πιστεύεται ότι βρισκόταν δίπλα στο λιμάνι της πόλης από το 280 π.Χ. Η Ρόδος ήταν τότε ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια της αρχαίας Μεσογείου και το άγαλμα θεωρούνταν ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Πολλοί έχουμε στο μυαλό μας την...
Η σημερινή πεδιάδα της Κωπαΐδας, συνέχεια των πεδιάδων της Χαιρώνειας και του Ορχομενού, αποτελούσε στην προϊστορική εποχή τη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας, μήκους 24 χλμ., πλάτους 13 χλμ. και βάθους 3 μέτρων. Το έργο της αποξήρανσής της προσέφερε γόνιμα εδάφη σε 12500 οικογένειες από τα γύρω χωριά, ταλαιπώρησε αρκετά το νέο ελληνικό κράτος και...
Η συζήτηση γύρω από τη γενετική καταγωγή των σύγχρονων Ελλήνων παραμένει ένα θέμα που συνδυάζει επιστήμη, ιστορία και εθνική ταυτότητα. Πόσο κοντά βρίσκονται, άραγε, οι σημερινοί Έλληνες στους αρχαίους προγόνους τους;
Έχοντας μεγαλώσει και λάβει την ελληνική εκπαίδευση, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μια παγιωμένη άποψη σχετικά με τον ρόλο που διαδραμάτισε και διαδραματίζει η χώρα μας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ωστόσο κανείς μας δεν μπορεί με απόλυτη βεβαιότητα να είναι σίγουρος εάν αυτή η "υποκειμενική" συλλογική άποψη των Ελλήνων, βρίσκει αντίκρισμα και στους...
Πολύ συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για τους Έλληνες ομογενείς. Ακούμε ιστορίες ανθρώπων που άφησαν πίσω, συνήθως σε νεαρή ηλικία, την πατρίδα και μέσα από πολλές περιπέτειες και σκληρή δουλειά κατάφεραν να καταξιωθούν σε κάθε άκρη της γης. Πολλοί απ'αυτούς μάλιστα βρίσκονται πια σε κομβικές θέσεις με πολύ μεγάλη επιρροή!