Μαγείες, κατάρες και... βουντού στην Αρχαία Ελλάδα!

13/07/2022
Πίνακας με αρχαία ιέρεια
Πίνακας με αρχαία ιέρεια

Σε αυτό το άρθρο θα επιστρέψουμε στην αρχαία Ελλάδα για να μιλήσουμε για ένα θέμα όχι και τόσο διαδεδομένο! Γιατί όταν η συζήτηση έρχεται σε θέματα γύρω από την αρχαία Ελλάδα, αμέσως μας προσεγγίζει ένα αίσθημα υπερηφάνειας. Από το μυαλό μας περνάνε σπουδαίοι φιλόσοφοι και μαθηματικοί που διεύρυναν τα όρια της γνώσης, γιατροί και ηγέτες που αγωνίστηκαν για τους πολίτες και συνέβαλαν στην ανάπτυξη αυτού του σπουδαίου πολιτισμού. Η αλήθεια είναι όμως πως δεν ήταν όλοι οι αρχαίοι έλληνες το ίδιο.

Εκτός από αυτούς, υπήρχαν και άνθρωποι με πάθη και λιγότερο πολύπλοκη σκέψη. Άνθρωποι που είτε επειδή τους έπνιγε το δίκιο, είτε επειδή τους μεθούσε το μίσος και ο θυμός, προσέφευγαν σε λιγότερο θεμιτά μέσα για να το πούμε απλά. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν επίσης εκεί, ανάμεσα στους πιο φωτισμένους, και σιγά σιγά δημιούργησαν μια δική τους πιο σκοτεινή παράδοση. Ήταν οι ίδιοι που έκαναν μάγια στους εχθρούς τους, καταργιόντουσαν εκείνους που τους έβλαψαν, έφτιαχνα ερωτικά φίλτρα, και έκαναν τελετές μαγείας ακόμη και για να κερδίσουν στις αρματοδρομίες. Όχι, όλα αυτά δεν είναι ιστορίες που έβγαλα από το μυαλό μου. Υπάρχουν πολύ συγκεκριμένα ευρήματα και καταγραφές που έχουν απομείνει!

Πάμε να τα δούμε!

Κατάδεσμος της Πέλλας
Κατάδεσμος της Πέλλας

Κατάδεσμοι


Ένα μαγικό μέσο που χρησιμοποιούσαν στην Αττική κατά την κλασική εποχή ήταν οι κατάδεσμοι. Οι κατάδεσμοι ήταν μολύβδινες πινακίδες, πάνω στις οποίες χαράσσονταν οι κατάρες που ήθελε ο θύτης, το όνομα του θύματος και διάφοροι μαγικοί χαρακτήρες της εποχής. Εκείνοι που τις έφτιαχναν επικαλούνταν γνωστούς υποχθόνιους θεούς, όπως την Εκάτη, τον Ερµή, την Περσεφόνη και τη Δήµητρα, αλλά ακόμη και δαίμονες του Κάτω Κόσμου. Θεωρούσαν πως για να πιάσει η κατάρα έπρεπε να τις καρφώσουν με ένα καρφί και να τις θάψουν σε ανοιγμένους τάφους ή να τις ρίξουν σε βαθιά πηγάδια. Τέτοιοι κατάδεσμοί, εκτός από τα κείμενα των αρχαίων ιστορικών στα οποία αναφέρονται, έχουν βρεθεί και σήμερα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μια πινακίδα που φτιάχτηκε λόγω δικαστικών διαφορών και η οποία έγραφε: "Καταδέω τον Σμινδυρίδη και όσους τον υποστηρίζουν προς τον ερμή, την περσεφόνη και προς την λήθη. καταδεω το νου του, την γλώσσα του και την ψυχή του και όσα κάνει εναντίον μου σε σχεση με την δίκη που ο Σμινδυρίδης έχει ξεκινήσει εναντίον μου." Ανάλογες διατυπώσεις έχουν κι άλλοι κατάδεσμοι που βρέθηκαν και αφορούσαν ερωτικά θεμάτα, αλλά επίσης έχουν βρεθεί και επιγραφές με εν ψυχρώ κατάρες για να προκληθεί ατύχημα στους αντιπάλους κάποιων αρχαίων ελλήνων που συμμετείχαν στις αρματοδρομίες. Τέτοιες πινακίδες όμως υπήρχαν και για όχι τόσο δόλιους σκοπούς. Αυτές τις έφτιαχνε κάποιος σαν μια μορφή προστασίας όταν ήξερε ότι κάποιος άλλος τον είχε καταραστεί με παρόμοιο τρόπο.
Αρχαιοελληνικά περίαπτα
Αρχαιοελληνικά περίαπτα

Περίαπτα


Μια πιο κοινώς αποδεκτή πρακτική ήταν κάτι που συνεχίζει να υφίσταται μέχρι και σήμερα. Όλοι έχουμε συναντήσει κάποια στιγμή ανθρώπους να φέρουν πάνω τους ή στην ιδιοκτησία τους κάποια φυλαχτά, συνήθως θρησκευτικής φύσεως σαν γούρι, για προστασία ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό είναι κάτι που έχει παρουσία στην ιστορία για πάνω από δύο χιλιετίες. Οι αρχαίοι Έλληνες για τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιούσαν τα λεγόμενα περίαπτα. Τα περίαπτα ήταν μικρά αντικείμενα πάνω στα οποία γραφόταν κάποιου τύπου ευχή και οι αρχαίοι Έλληνες τα φορούσαν ή τα κουβαλούσαν μαζί τους στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Ήταν φτιαγμένα από ξύλο, κόκκαλο, από μικρά κομμάτια παπύρου ή από φύλλα μετάλλου. Αυτά τα φυλαχτά τα φορούσαν για να θεραπεύσουν μια σωματική ασθένεια, για αντισύλληψη, για να κερδίσουν έναν αθλητικό αγώνα, για να προσελκύσουν έναν εραστή, για να κρατήσουν μακριά τους ληστές και ούτω καθεξής. Τα περίαπτα δεν περιορίζονταν μόνο στους ανθρώπους, καθώς επίσης οι τοίχοι, τα σπίτια, ακόμα και ολόκληρες πόλεις μπορούσαν να έχουν τα δικά τους φυλαχτά για να προστατεύονται από οποιαδήποτε αρνητικά γεγονότα.
Ομοιώματα καταπασαλεύσεων
Ομοιώματα καταπασαλεύσεων

Καταπασαλεύσεις


Εκτός από αυτά, υπήρχαν επίσης οι λεγόμενες καταπασαλευσεις, που όυτε λίγο ούτε πολύ ήταν το βουντού της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν δηλαδή γλυπτά ομοιώματα του θύματος, συνήθως τον απεικόνιζαν δεμένο, τα οποία οι μάγοι τρυπούσαν με καρφιά με σκοπό να τον βλάψουν στα συγκεκριμένα σημεία. Και αυτά τα ομοιώματα τα έθαβαν σε τάφους για να μεταφερθεί το μύνημα στον κάτω κόσμο ή τα έριχναν σε λίμνες και ποτάμια θεωρώντας πως έτσι θα διαιωνιστεί το κακό.


Οι εξειδικευμένοι... μάγοι


Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα η μαγεία ασκούνταν από ειδικούς που συνήθως ήταν κοινωνικά απομονωμένοι λόγω του τρόμου που προκαλούσαν και βιπορίζονταν από την ελεημοσύνη των συμπολιτών τους αλλά και από τα σημαντικά ανταλλάγματα που ζητούσαν για τις σκοτεινές υπηρεσίες τους. Οι πρώτοι μάγοι στην Ελλάδα φαίνεται να ήταν οι μάγοι ιερείς της Περσίας , οι λεγόμενοι Μαγουσαίοι, και δεν θεωρούνταν μόνο σοφοί κάτοχοι μυστικών, αλλά και γνώστες διαφορετικών πεδίων, όπως τα μαθηματικά και η χημεία.
Απεικόνιση μάγου
Απεικόνιση μάγου

Όσον αφορά την πολιτεία τώρα είναι σαφές ότι οι αρχές αναγνώριζαν τη μαγεία ως μια δραστηριότητα ικανή να επιφέρει αποτελέσματα και δεν ήταν απλά ένα καταφύγιο στην σκέψη άμυαλων χωρικών. Κι αυτό αποδεικνύεται από συγκεκριμένα ευρήματα όπως για παράδειγμα η περίπτωση της πόλης Τέως, τον 5ο αι. π.Χ., όπου το κράτος επέβαλε ποινή θανάτου σε έναν άνδρα και την οικογένειά του, που κρίθηκαν ένοχοι για επικίνδυνη μαγεία, ενώ σε ένα άλλο παράδειγμα, τον 4ο αι. π.Χ., μια γυναίκα με το όνομα Θεωρίς, καταδικάστηκε επίσης σε θάνατο για διανομή δηλητηρίων και επωδών.

Σε κάθε περίπτωση, οι διανοούμενοι της εποχής φαίνεται πως καταδίκαζαν τετοιες πρακτικές. Ο Πλάτωνας για παράδειγμα ζητούσε την τιμωρία όσων εμπορεύονταν τέτοια αντικείμενα και πρότεινε ποινή φυλάκισης, ενώ ο Ιπποκράτης τους εξίσωνε με τους αγύρτες που εξαπατούσαν τον κόσμο καθώς και οι επικούριοι και οι στωικοί φιλόσοφοι δίδασκαν την ανάγκη για την εξάλειψη της μαγείας. Παρόλαυτα, οι μαγείες συνέχισαν να ασκούνται μέχρι και αιώνες μετά. Έπρεπε να περάσουν αιώνες ώστε η επιστημονική σκέψη να γίνει κτήμα όλο και περισσότερων ανθρώπων, και σιγά σιγά αυτές οι πρακτικές να αρχίσουν να εξαφανίζονται!

Διαβάστε ακόμα:

Πώς μια χώρα μικρότερη από την Ελλάδα μετατράπηκε σε αυτοκρατορία εξαιτίας των ψαριών της!

24/01/2023

Η Ολλανδία είναι μια μικρή χώρα, μικρότερη από την Ελλάδα, που βρίσκεται στη βορειοδυτική Ευρώπη. Για πολλούς αιώνες, ήταν μια φτωχή και σε μεγάλο βαθμό αγροτική περιοχή, γνωστή για τα επίπεδα τοπία της και την αφθονία των αγελάδων. Όμως, τον 16ο και τον 17ο αιώνα, η Ολλανδία υπέστη μια δραματική μεταμόρφωση και έγινε μια από τις πιο ισχυρές ...

Παρθενία: Η αιματοβαμμένη ιστορία ενός μύθου

21/01/2023

Από την Αθηνά Παρθένο στο θαύμα της σύλληψης του Ιησού και στα αιματοβαμμένα σεντόνια που κοσμούσαν -όχι και τόσο παλιά- τα μπαλκόνια την πρώτη μέρα του γάμου, το θέμα της σεξουαλικής αγνότητας κυριαρχούσε στις αντιλήψεις και στα ήθη των ανθρώπινων κοινωνιών οδηγώντας σε αντιεπιστημονικές ιατρικές μεθόδους και ακρότητες. Φυσικά όταν μιλάμε για...

Επισιτιστική κρίση: Πώς την αντιμετώπισε το Γ' Ράιχ;

18/01/2023

Το σημερινό θέμα δεν είναι πολύ γνωστό στο ευρύτερο κοινό κι αυτό γιατί έχει να κάνει με μία ιστορική περίοδο κι έναν λαό που για δεκαετίες κανείς δεν ήθελε να ασχοληθεί έστω με τα όσα αν μη τι άλλο ενδιαφέροντα διαδραματίστηκαν εκεί. Μιλάμε φυσικά για την Γερμανία του Γ' Ράιχ και παρότι δεν συνηθίζεται, σήμερα δεν θα μιλήσουμε για όπλα,...

Τι είναι τα κρυπτονομίσματα και πώς ξεκίνησε η ιστορία του ψηφιακού κρυπτογραφημένου χρήματος;

07/01/2023

Είτε σε έχει απασχολήσει η ασφάλεια των διαδικτυακών σου συναλλαγών είτε έχεις διαβάσει για μία από τις ιστορίες έξυπνου πλουτισμού με την επένδυση ελάχιστων χρημάτων σε κρυπτονομίσματα, σίγουρα έχεις ακούσει για αυτό το νέο τύπο νομίσματος που δεν βασίζεται σε καμία τράπεζα και δεν φυλάσσεται στα κλασικά πορτοφόλια. Τι είναι όμως τα...

Share