Κολοσσός της Ρόδου: Η ιστορία ενός θαύματος του Αρχαίου Κόσμου

19/10/2022

Μεσαιωνικός πίνακας με τον Κολοσσό της Ρόδου
Μεσαιωνικός πίνακας με τον Κολοσσό της Ρόδου

Ο Κολοσσός της Ρόδου ήταν ένα γιγάντιο χάλκινο άγαλμα ύψους 33 μέτρων του θεού Ήλιου, το οποίο πιστεύεται ότι βρισκόταν δίπλα στο λιμάνι της πόλης από το 280 π.Χ. Η Ρόδος ήταν τότε ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια της αρχαίας Μεσογείου και το άγαλμα θεωρούνταν ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Πολλοί έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα ενός θεόρατου αγάλματος να ορθώνεται με ανοιχτά πόδια στο λιμάνι της Ρόδου και να υποδέχεται τα πλοία, ήταν όμως αυτή η πραγματική εικόνα του Κολοσσού;

Ο θεός Ήλιος προστάτης της Ρόδου

Ο πλούτος και η στρατηγική θέση του νησιού της Ρόδου στους εμπορικούς δρόμους προσέλκυσαν τον Αντίγονο Α' (382-301 π.Χ), έναν από τους διαδόχους του Αλεξάνδρου που έλεγχε τη Μακεδονία και τη Βόρεια Ελλάδα, να στείλει το γιο του, Δημήτριο Α' της Μακεδονίας (γνωστός και ως Δημήτριος ο Πολιορκητής) να επιτεθεί. Μετά από πολιορκία 12 μηνών, οι Ρόδιοι και οι τρομερές οχυρώσεις τους παρέμειναν σταθεροί και ο Δημήτριος διαπραγματεύτηκε ανακωχή.

Απεικόνιση του Θεού Ήλιου σε αγγείο
Απεικόνιση του Θεού Ήλιου σε αγγείο

 Σύμφωνα με έναν αρχαίο μύθο, ο Ήλιος, ο θεός του ήλιου, έσωσε τους πολιορκημένους κατοίκους του νησιού της Ρόδου από το Δημήτριο τον Πολιορκητή, ο οποίος προσπαθούσε να καταλάβει το νησί. Προς τιμήν αυτού του γεγονότος το 304 π.Χ., αποφασίστηκε να κατασκευαστεί ένα τεράστιο άγαλμα του θεού, που έγινε ο προστάτης του νησιού, και να διατηρηθεί η μνήμη της μεγάλης νίκης για αιώνες.

Πώς χτίστηκε ο Κολοσσός της Ρόδου;

Η κατασκευή ενός από τα 7 θαύματα του Αρχαίου Κόσμου ξεκίνησε το 302 π.Χ. από το διάσημο γλύπτη της εποχής Χάρη τον Λίνδιο. Οι Ρόδιοι διέθεταν την κατάλληλη τεχνολογία για την κατασκευή ογκωδών, κολοσσιαίων ορειχάλκινων αγαλμάτων, όπως έχει φανεί από ανασκαφές χυτηρίων στην πόλη της Ρόδου. Ο Κολοσσός θα πρέπει να κατασκευάστηκε τμηματικά από ορειχάλκινα ελάσματα ύψους μέχρι 15 μέτρων τα οποία θα στερεώνονταν εσωτερικά με οπές. Οι κάτοικοι του νησιού δεν είδαν το άγαλμα μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής, αφού το περίβαλλε ανάχωμα που ανυψωνόταν συνεχώς και ο Κολοσσός χτιζόταν από μέσα προς τα έξω. Η ολοκλήρωση της κατασκευής υπολογίζεται στο 280 π.Χ. Γ. Για την κατασκευή του αγάλματος χρειάστηκαν 13 τόνοι μπρούτζου και 8 τόνοι σίδηρο. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, ένας πανύψηλος, λεπτός και δυνατός νέος θεός με στέμμα στο κεφάλι ήταν ορατός σε όλο το νησί αλλά και σε κοντινά νησιά.

Η νήσος Ρόδος σε χάρτη
Η νήσος Ρόδος σε χάρτη

Η αινιγματική εμφάνιση του θρυλικού αγάλματος

Οι αναφορές για την όψη του θρυλικού αγάλματος περιορίζονται στα αρχεία του Πλίνιου και του Φιλώνιου και πάντα υπήρχαν διάφορες εκδοχές και διαφωνίες. Μια εκδοχή που διαιωνίζεται από μεσαιωνικά σχέδια που αναδημοσιεύονται συχνά θέλει τη γιγάντια μορφή του να στεκόταν καβάλα στην είσοδο του στρατιωτικού λιμανιού. Επειδή όμως η απόσταση μεταξύ αυτών των όχθων είναι 400 μέτρα, η κατασκευή των 33 μέτρων δύσκολα θα μπορούσε να εγκατασταθεί με αυτόν τον τρόπο. 

Επίσης, ανάμεσα στις συχνές εικόνες, το άγαλμα αναπαρίσταται με τεντωμένο χέρι να κρατάει έναν πυρσό και φέρεται να ενέπνευσε τον γλύπτη του Αγάλματος της Ελευθερίας των ΗΠΑ. Ωστόσο στην πραγματικότητα, με βάση τους σύγχρονους υπολογισμούς μάλλον είναι απίθανο η μορφή του αγάλματος να είχε τεντωμένο χέρι, καθώς λόγω του βάρους του δε θα μπορούσε να μην σπάσει. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο Κολοσσός της Ρόδου ήταν ένα επιβλητικό και γιγαντιαίο άγαλμα που συμβόλιζε την ενότητα των πληθυσμών που κατοικούσαν στο νησί της Ρόδου.

Άλλη απεικόνιση του κολοσσού της Ρόδου
Άλλη απεικόνιση του κολοσσού της Ρόδου

Βρισκόταν στο λιμάνι ο Κολοσσός της Ρόδου;

Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για την ακριβή θέση του αγάλματος. Εικάζεται, ωστόσο, ότι ήταν τοποθετημένο στην ακτή και ήταν ορατό στα ιστιοφόρα. Μια δεύτερη πιθανή τοποθεσία είναι στο ψηλό κέντρο της πόλης, όπου υπήρχε ιερό του Ήλιου, καθώς οι Έλληνες τοποθετούσαν συνήθως τα αγάλματα των θεών τους είτε μέσα είτε δίπλα στο ιερό που τους ήταν αφιερωμένο. Ωστόσο, παρά τις εκτεταμένες αρχαιολογικές έρευνες, δεν έχουν βρεθεί ίχνη του αγάλματος εκεί.

«Ένας Κολοσσός με πόδια από πηλό»

Το πιο υπέροχο άγαλμα της αρχαιότητας αποδείχθηκε βραχύβιο. Μόλις 60 χρόνια αργότερα, είτε το 228 είτε το 226 π.Χ ο Κολοσσός, ανατράπηκε από σεισμό. Σύμφωνα με τον Έλληνα γεωγράφο και συγγραφέα Στράβωνα το άγαλμα έσπασε στα γόνατα και έπεσε. Από τότε καθιερώθηκε η φράση «ένας κολοσσός με πόδια από πηλό». Στη συνέχεια βρισκόταν ερημωμένο και ανέγγιχτο επειδή οι ντόπιοι πίστεψαν την πρόβλεψη του μαντείου των Δελφών ότι εάν άγγιζαν το άγαλμα θα έφερνε μεγάλη κακοτυχία στην πόλη.  

Πίνακας με το λιμάνι της Ρόδου
Πίνακας με το λιμάνι της Ρόδου

Το άγαλμα έμεινε στο έδαφος για 900 χρόνια, και ακόμη και σε αυτή τη μορφή, προσέλκυε πολλούς επισκέπτες. «Ακόμα και να στέκεσαι στο έδαφος, είναι θαύμα», είπε ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος. Τελικά, το 977, λόγω της ανάγκης για χρήματα, το άγαλμα στάλθηκε για να λιώσει.  


Διαβάστε περισσότερα:

Σε ακόμη ένα ταξίδι μας πηγαίνουμε πίσω, στην επικράτεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας περίπου στα 600 μ.Χ. Είναι μια εποχή που παρότι πολλοί θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τον τίτλο του ανίκανου αυτοκράτορα, στον θρόνο της Κωνσταντινούπολης πρόκειται να καθίσει ίσως ο χειρότερος όλων! Ένας ηγεμόνας που πλήγωσε τόσο βαθιά την αυτοκρατορία...

Σε ένα ακόμη άρθρο επανερχόμαστε στην εποχή της ανατολικής ρωμαικής αυτοκρατορίας, τη γνωστή μας Βυζαντινή αυτοκρατορία! Πολλοί μεγάλοι αυτοκράτορες την κυβέρνησαν, αλλοί έμειναν στην ιστορία για τα κατορθώματα τους κι άλλοι για τις δολοπλοκίες και τα εγκλήματα. Υπάρχει όμως μια ιστορία ξεχωριστή, ενός αυτοκράτορα που έφερε ένα σπουδαίο όνομα, αλλά...

Σε αυτό το άρθρο δεν θα μιλήσουμε για μεγάλους αυτοκράτορες ή κάποιες από τις πολλές δολοπλοκίες που ελάμβαναν χώρα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Αυτή την φορά θα μιλήσουμε για κάτι πιο πρακτικό. Όπως είναι γνωστό η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν μια από τις στρατιωτικές υπερδυνάμεις της εποχής της, και για πολλούς αιώνες αποτελούσε φόβητρο για...