Η αντίδραση των αρχαίων Αθηναίων στα fake news!

24/06/2022

Ιατρικές πράξεις στην αρχαιότητα
Ιατρικές πράξεις στην αρχαιότητα

Και ποιος δεν έχει ακούσει στις μέρες μας τον όρο fake news. Δηλαδή ψευτικες ειδήσεις! Το ακούμε να λέγεται από πολιτικούς, το ακούμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέχρι που μαθαίνουμε πως και ολόκληρα κράτη επιδίδονται σε διασπορά ψευδών ειδήσεων για να επηρεάσουν πολιτικές άλλων κρατών. Είναι τόσο διαδεδομένη πρακτική πια που λογικά όλοι μας κάποτε πιστέψαμε σε τέτοιες ειδήσεις ή κι αν όχι, το πιθανότερο είναι κάποτε να συμβεί. Αυτό που ίσως δεν ξέρουμε όμως, είναι πως οι ψεύτικες ειδήσεις δεν είναι σημείο μόνο των δικών μας καιρών. Στην αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Αθήνα, οι κάτοικοι τιμωρούσαν, και μάλιστα βάναυσα, εκείνους που πίστευαν πως διαδίσουν ψεύτικες ειδήσεις. Και όχι, δεν είναι μια γενικότητα αυτό που λέω, δεν αναφέρομαι σε αόριστα γεγονότα, που προκύπτουν από μεταγενέστερες έρευνες. Υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο περιστατικό, που περιγράφεται λεπτομερώς από τον ίδιο τον Πλούταρχο!

Για να το πιάσουμε από την αρχή πρέπει πρώτα να εξηγήσω κάτι σχετικά με την καθημερινότητα στην αρχαία Αθήνα. Όπως ξέρουμε, στους Αθηναίους άρεσε αρκετά να συνομιλούν μεταξύ τους, επίσης όμως, τους άρεσε και να έχουν και μια ευπρεπή και όμορφη εξωτερική εμφάνιση. Υπήρχαν λοιπόν κάποιοι χώροι στους οποίους μπορούσαν να ασχοληθούν και με τις δύο αυτές προτιμήσεις τους. Αυτοί οι χώροι ήταν τα κουρεία!


Αγαλματίδιο αρχαίου κουρέα
Αγαλματίδιο αρχαίου κουρέα

Τα κουρεία ήταν μικρά καταστήματα και βρίσκονταν κυρίως στην αγορά της Αθήνας και στις τοπικές αγορές του Πειραιά και των άλλων οικισμών. Εκεί πήγαιναν οι κάτοικοι όπως και σήμερα, περιποιούνταν τα μαλλιά και τα μούσια τους ενώ όσο περίμεναν στην ουρά για να έρθει η σειρά τους, μπορούσαν να συζητήσουν μεταξύ τους αλλά και με τον κουρέα για πιο απλά καθημερινά θέματα. Οι κουρείς συνηθιζόταν εκτός από την δουλειά τους, να είναι ταυτόχρονα κοινωνικοί και ευχάριστοι, να μαθαίνουν πράγματα από τους πελάτες τους και να μεταφέρουν σαυτούς νέα που έμαθαν. Έτσι τα κουρεία μετατράπηκαν σε χώρους όπου μπορούσε κανείς να πάρει πολλές χρήσιμες πληροφορίες. Για παράδειγμα σε έναν από τους λόγους του ρήτορα Λυσία, κάποιος κατηγορούσε τον Παγκλέωνα ότι εξαπατά τους Αθηναίους λέγοντας τους πως κατάγεται από τις Πλαταιές και άρα πρεπει να έχει δικαιώματα Αθηναίου πολίτη. Σαν επιχείρημα για να το υποστηρίξει είπε πως όταν ρώτησε γιαυτόν στο κουρείο της περιοχής κανένας δεν το γνώριζε.

Ακόμα, στα ηθικά του Πλουτάρχου, έχει διασωθεί ένα σχετικό ανέκδοτο. Όταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αρχέλαος ο Α' πήγε στον κουρέα του μια μέρα για να ξυριστεί, και ο κουρέας τον ρώτησε πώς θα ήθελε να τον ξυρίσει, η απάντηση του Αρχέλαου ήταν "σιωπηλά" υπονοόντας πως δεν είχε διάθεση για κουτσομπολιό.

Αρχαίο κυτίο φύλαξης ειδών κομμωτικής
Αρχαίο κυτίο φύλαξης ειδών κομμωτικής

Μια μέρα λοιπόν, μας λέει ο Πλούταρχος στον Νικία, διαδραματίστηκε η ιστορία με τις ψευδείς ειδήσεις. Το φθηνόπωρο του 413, έφτασε στον πειραιά ένας ξένος ναυτικός. Μετά την άφιξη του, πήγε σε ένα κουρείο του Πειραιά για να κουρευτεί κι εκεί έπιασε κουβέντα με τον κουρέα. Εκείνη την χρονιά είχε ολοκληρωθεί η εκστρατεία των Αθηναίων στην Σικελία, στην οποία οι Αθηναίοι γνώρισαν βαριά ήττα, έχοντας καταστραφεί ολοσχερώς, ολόκληρο το εκστρατευτικό σώμα που είχαν στείλει. Οι Αθηναίοι όμως δεν είχαν λάβει ακόμα την είδηση της συντριβής τους. Ο ναυτικός συνομιλώντας με τον κουρέα ανέφερε αυτά τα γεγονότα χωρίς να ξέρει πως οι Αθηναίοι τα αγνοούσαν. Όταν ο κουρέας τα άκουσε, έτρεξε στην Αθήνα, είπε τα νέα αμέσως στους άρχοντες και τα διέδωσε ταυτόχρονα και στην αγορά. Όπως αναμενόταν, δημιουργήθηκε πανικός στην πόλη. Οι άρχοντες συγκάλεσαν συνέλευση και παρουσίασαν τον άνθρωπο που έφερε την είδηση. Τον ρώτησαν από ποιόν έμαθε αυτά τα νέα, όμως εκείνος δεν μπορούσε να δώσει κάποια σαφή απάντηση. Έτσι, έδωσε την εντύπωση ότι ήταν παραμυθάς και αναστάτωνε την πόλη με τα ψέματά του, και για να τον τιμωρήσουν τον έδεσαν σε έναν τροχό και τον βασάνισαν για πολύ καιρό, ώστε να παραδεχτεί πως είπε ψέματα. Ύστερα από λίγες μέρες όμως, έφτασαν στην Αθήνα οι αγγελιοφόροι από την σικελία, και εξήγησαν πως είχαν τα πράγματα στη πραγματικότητα. Ο Κουρέας είχε δίκιο, οπότε τον απελευθέρωσαν απαλλάσοντας τον από τα βασανηστήρια.

Απεικόνιση σε αμφορέα
Απεικόνιση σε αμφορέα

Κάπου εκεί τελειώνει η ιστορία που μας αφηγήθηκε ο Πλούταρχος και παρότι μας χωρίζουν πολλοί αιώνες από εκείνο το συμβάν, ορισμένα πράγματα φαίνεται πως δεν έχουν αλλάξει και τόσο πολύ! 


Διαβάστε ακόμα:


•Η Ζαχάροβα κατήγγειλε την Αθήνα ότι ακολουθεί «προκλητική και συγκρουσιακή πολιτική» εναντίον της Ρωσίας, στηρίζοντας «ναζιστικό καθεστώς» στην Ουκρανία και κατηγορώντας την Ελλάδα ως μία από τις πρώτες χώρες που προμήθευσαν όπλα και πυρομαχικά στην Ουκρανία.
•Δεν προσδιόρισε τη μορφή ή το εύρος της ρωσικής απάντησης αλλά προειδοποίησε για...

Η ιστορική ενεργειακή συμφωνία Ελλάδας – ΗΠΑ που υπεγράφη πρόσφατα σηματοδοτεί μία νέα εποχή για την ενεργειακή στρατηγική της χώρας, προωθώντας την Ελλάδα σε κεντρικό παίκτη στον ενεργειακό χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η συμφωνία αυτή, που περιλαμβάνει μια μακροχρόνια 20ετή σύμβαση προμήθειας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις...


Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση των ανιχνεύσεων ρωσικών drones πάνω από ευρωπαϊκές πόλεις και ευαίσθητες περιοχές, με τις ευρωπαϊκές αρχές να μιλούν για μια νέα απειλή που συνδέεται με τον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας εναντίον της Ευρώπης, τη συλλογή πληροφοριών, αλλά και τη δοκιμή των αμυντικών αντανακλαστικών του ΝΑΤΟ.

Η Κίμπερλι Ανν Γκιλφόιλ γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1969 στο Σαν Φρανσίσκο. Η μητέρα της ήταν Πουερτορικάνα και η οποία πέθανε από λευχαιμία όταν η Κίμπερλι ήταν 11 ετών, ενώ ο πατέρας της, Ιρλανδικής καταγωγής, υπηρέτησε στον αμερικανικό στρατό. Μεγάλωσε ως ρωμαιοκαθολική και αποφοίτησε από το Λύκειο Μέρσι Σαν Φρανσίσκο το 1987. Σπούδασε πολιτικές...